In een TED-talk oppert ene Steven Johnson dat in cafés een belangrijke rol speelden in de Verlichting (de periode rond 1650 waarin in een jaar tijd meer goede ideeën ontstonden dan in alle middeleeuwen bij elkaar). Dat had twee redenen: met de invoering van cafés gingen mensen thee en koffie drinken in plaats van alcohol, wat tot dan toe veiliger was dan het drinken van water uit sloten en putten. Mensen gingen over van een constant aangeschoten toestand over naar een wakkerheid van geest gestimuleerd door de invloed van cafeïne. De tweede reden was dat mensen in cafés met deze verscherpte toestand samenkwamen om hun ideeën met elkaar te delen. Met die ideeën werd wat geouwehoerd en geflikflooid, en zo ontstonden er nieuwe, soms betere, ideeën, waarmee de mensen naar huis gingen. Aldus Johnson, die vervolgens doorgaat met vertellen waar goede ideeën vandaan komen.
We zijn nu enkele eeuwen verder, en het patroon lijkt binnenstebuiten gekeerd: hele dagen slurpen we koffie of thee naar binnen. Onder het genot van deze dranken wordt er vergaderd, overlegd en gebrainstormd om tot betere ideeën te komen. Soms zijn we dagen achtereen nuchter, wakker en scherp door onthouding van alcohol en het nuttigen van cafeïne houdende dranken. En 's avonds en in het weekend mogen we naar het café om alcohol te drinken. Koffie en thee zie je daar nog maar sporadisch, maar ideeën worden er nog steeds gedeeld. Dat nog wel.
De ideeën die nu ontstaan in het café halen echter vaak de volgende dag niet. En dat leek me jammer. Maar toen bedacht ik me dat er altijd iemand is die, vaak tegen wil en dank, nuchter getuige is deze in alcohol gemarineerde brainstormsessies: de barman (of barvrouw, het was Internationale Vrouwendag deze week, dus laat ik uitkijken). Ik vroeg me af waarom geen van deze mensen wat deed met deze onmetelijke bron van ideeën en wijsheid. Zou er iets als een beroepsgeheim zijn? Dus ben ik zelf eens op gaan letten. Ik zat er toch.
Het viel niet mee. Tussen al het gefilosofeer over lokaal, regionaal, nationaal en internationaal voetbal, biljart, politiek, vrachtwagens, auto's en het weekendmenu van vorige week zijn originele ideeën schaars gezaaid. Toch hoorde ik er een paar die ik onthouden heb. Ik zal er twee hier met u delen. Het eerste was het concept om van een uit gebruik geraakte discotheek in de buurt een hoerentent te maken gemodelleerd naar McDonalds. Inclusief een variant op de McDrive, want dat zou goed inspelen op de nog aan te leggen nieuwe rijksweg. Het tweede was een theorie over verliefdheid: je zou pas zeker weten dat je verliefd was als je vreemd was gegaan en er spijt van had. Dan pas, anders niet.
Een ander voorbeeld is mijn bijnaam, die jaren geleden ontstond op een avond in het café. In enkele uren tijd evolueerde mijn naam zich van Han naar Ham, van Ham naar Ham Kaas, van Ham Kaas naar Kaas. Han Kaas was het. Volslagen logisch, als je de tosti's die tussendoor gegeten werden in het achterhoofd houdt. En Kaas hield stand. Maar over het algemeen hebben ideeën in het café een beperkte houdbaarheidsdatum. Een uur of wat, dan gaan we naar huis om te slapen. En nog wat later staan we op, met koffie.
"Hey, could you stand another drink
I'm better when I don't think"
PS. Jawel, dit nummer heb ik eerder gebruikt... and I like it.
Tedtalks zijn een soort colleges waarin aan wetenschap gerelateerde ideeën worden gepresenteerd. Ze worden verspreid op internet op YouTube en als podcasts. Voor de Verlichting verwijs ik naar Wikipedia. Hier de Tedtalk van Johnson, voor de die-hards die een ruim kwartier over hebben:
Geen opmerkingen:
Een reactie posten